Xuyên Tâm Liên Là Gì? Là cây thân thảo, cao tầm 30cm đến 80cm, có nhiều đốt, nhiều cành lá mọc đối, cuống ngắn, lá hình trứng thuôn dài hay hơi hình mác. Hoa màu trắng, mọc thành chùm, quả dài 15mm. Cây mọc hoang nhiều khu phía Bắc nước ta.
Xuyên Tâm Liên Là Gì?
Xuyên tâm liên nhiều tên gọi khác như: Công cộng, khổ đởm thảo …
Tên khoa học: Andrographis paniculata; Thuộc họ: Ô rô Acanthaceae.
Cây công cộng còn có tên khác là khổ đởm thảo, nhất kiến hỷ, trong Đông y gọi là xuyên tâm liên. Là loại cây nhỏ sống 1 – 2 năm, mọc thẳng đứng, có thể cao đến 1m. Thân vuông, phân nhánh nhiều, các cành mọc theo 4 hướng. Lá mọc đối, có cuống ngắn, phiến lá hình trứng. Hoa nhỏ, màu trắng có điểm hường, mọc thành chùm ở nách lá hay ở ngọn cành. Quả nang dài. Hạt hình trụ, thuôn dài, màu nâu nhạt. Bộ phận dùng làm thuốc là phần trên mặt đất của cây thu hái vào đầu thu khi cây bắt đầu ra hoa, cắt thành từng đoạn, phơi hoặc sấy.
Bộ phận dùng toàn cây, nhiều người thích dùng lá vì hoạt chất chính trong lá.
Trung y Trung Quốc đã chiết xuất hoạt chất xuyên tâm liên làm chế phẩm Đông y với tên gọi “Thiên sứ thanh phế” có tác dụng chữa ho viêm họng, có đờm vàng hoặc xanh do viêm họng cấp do vi khuẩn có sốt.
Tác Dụng Của Xuyên Tâm Liên là gì
Theo Y học cổ truyền, xuyên tâm liên có vị đắng, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết, tiêu thũng chỉ thống. Thường được dùng trị cảm sốt, cúm, trị ho, viêm họng, viêm phổi, sưng amidan, viêm đường tiết niệu, viêm âm đạo, khí hư, đau bụng kinh, viêm nhiễm đường ruột, tăng huyết áp, đau nhức cơ thể, tê thấp, mụn nhọt..
Bà con ở một số địa phương theo kinh nghiệm dân gian dùng cây này làm thuốc bổ cho phụ nữ sau khi sinh đẻ bị ứ huyết, đau nhức tê thấp, kinh nguyệt bế tắc. Dùng ngoài giã đắp mụn nhọt, ghẻ lở. Dùng ngoài không kể liều lượng giã đắp hoặc nấu nước rửa. Có thể chế thuốc mỡ để bôi.
Cách Sử Dụng Xuyên Tâm Liên
Xuyên tâm liên công dụng chính là thanh tâm nhiệt, chữa viêm nhiễm, sát khuẩn, diệt virus, làm khô vết thương.
Dùng uống trong với liều thấp 4 – 6 gam trong ngày, hãm nước uống hoặc xúc họng, ngậm chữa viêm họng, sâu răng.
Nước sắc đặc của xuyên tâm liên có tính sát trùng cao nên một số nơi dùng nước sắc đặc để rửa vết thương hở, hoặc ngâm trĩ.
Nước sắc xuyên tâm liên có tác dụng chữa bệnh sốt cao nhập tâm gây mê sảng nói linh tinh, người bệnh hay thao cuồng, ngủ mơ thấy ma quỷ hay mơ đánh nhau.
Đặc biệt cây xuyên tâm liên đun nước tắm chữa được các bệnh lý ngoài da như thủy đậu, viêm da cơ địa, Herpes. Để tăng hiệu quả người ta hay kết hợp với cây “Chân vịt” hoặc lá “Canh châu”.
Khu vực miền Trung nước ta dùng cho phụ nữ sau sinh bị ứ huyết, đau nhức tê thấp, kinh nguyệt bế tắc, mọc mụn hai bên cổ, dùng xuyên tâm liên 10 – 20g sắc uống ngày 2 lần.
Một Số Bài Thuốc Sử Dụng Xuyên Tâm Liên
Chữa ho do lạnh
Xuyên tâm liên 12g, địa cốt bì 10g, tang bạch bì 10g, cam thảo 8g. Tất cả các vị cho vào ấm đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống lúc còn ấm. Dùng liền 5 ngày.
Chữa cảm mạo, đau đầu
Xuyên tâm liên 45g tán thành bột mịn; ngày uống 3 lần, mỗi lần 2g bột thuốc, chiêu thuốc bằng nước ấm. Dùng liền 5 ngày. Sau đó ăn cháo nóng.
Hỗ trợ điều trị viêm amidan
Xuyên tâm liên, huyền sâm, mạch môn, kim ngân hoa mỗi vị 12g. Tất cả các vị cho vào ấm đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống lúc còn ấm. Dùng liền 9 ngày.
Lở ngứa, rôm sảy, mụn nhọt
Lá xuyên tâm liên 1 nắm giã nát với rượu, dùng để xoa, đắp tại chỗ. Kết hợp cho uống thuốc sắc: Kim ngân hoa, sài đất, bèo cái, lá trắc bá, lá tre, mỗi thứ một nắm nhỏ, sắc đặc uống ngày một thang, chia 2 – 3 lần. Dùng đến khi khỏi.
Chữa tiểu tiện nhỏ giọt, nước tiểu vàng do nhiệt lâm
Lấy 15 lá xuyên tâm liên tươi, rửa sạch, để ráo giã nát, thêm chút mật ong, hãm nước sôi uống trong ngày. Dùng liền 5 ngày.
Hỗ trợ chữa viêm phế quản
Xuyên tâm liên là gì?, huyền sâm, mạch môn mỗi thứ 12g; vỏ quýt lâu năm, cam thảo mỗi thứ 4g. Sắc đặc uống ngày một thang, chia 2 – 3 lần uống trong ngày. Dùng 9 ngày.
